Behandelprogramma voor gezinnen in conflictscheiding Kinderen uit de Knel
In Nederland maken per jaar ongeveer zeventigduizend kinderen het uit elkaar gaan van hun (al of niet getrouwde) ouders mee. De meeste scheidingen (rond de 70%) verlopen redelijk tot goed, bij ongeveer 30% van de scheidingen zijn er problemen, rond zorgtaken, wonen, financiën en/of het ouderschapsplan. Bij 15% van deze laatste groep verloopt de scheiding zeer problematisch. De methodiek ‘Kinderen uit de Knel’ is geschikt voor de meest complexe groep maar kan ook ingezet worden wanneer de strijd tussen de ouders nog niet zo is geëscaleerd.
Bij de meest complexe groep is de scheiding een jarenlang slepend proces vol destructie, wraakzucht, achterdocht en demonisering. In deze scheidingen raken kinderen gevangen en beschadigd. We noemen dit soort scheidingen doorgaans “ruziescheidingen”. Van de kinderen in onze groepen leerden we dat dit de lading beter dekt dan de term “vechtscheidingen”. We spreken ook wel over (hoog) conflictscheidingen omdat die term aansluit bij professionele kringen en bij (inter-) nationale publicaties.
Het exacte aantal ruziescheidingen is niet bekend, maar geschat wordt dat jaarlijks ongeveer 3.500 kinderen knel komen te zitten in een ruziescheiding en dat op dit moment ongeveer 16.000 kinderen ernstig last hebben van de ruziescheiding van hun ouders. (Vechtende ouders, kind in de knel, Kinderombudsman april 2014)
‘Kinderen uit de knel’ is ontwikkeld door het Kinder- en Jeugd Traumacentrum en het Lorentzhuis. De methodiek is theoretisch onderbouwd en wetenschappelijk onderzocht.
Kinderen uit de Knel is een groepsbehandelprogramma voor zes ouderparen en hun kinderen. De oudergroep (ex-partners) komt, na twee intakegesprekken en een informatieavond voor ouders en hun netwerk, acht keer twee uur bij elkaar. In dezelfde tijd komen de kinderen in een groep bij elkaar. De ouders werken aan het doorbreken van de destructieve patronen en aan het vinden van oplossingen voor steeds terugkerende problemen. Het welzijn van de kinderen staat hierin centraal. Er is aandacht voor kwetsuren en trauma die steeds weer de destructieve patronen oproepen. De groepsleden blijken elkaar goed te kunnen helpen. De therapeuten in de kindergroep en in de oudergroep scheppen een omgeving waarin positieve verandering mogelijk is. In de kindergroep is aandacht voor uitwisseling, vergroten van veerkracht, oefeningen en het maken van creatieve presentaties. In de oudergroep geven de therapeuten informatie, opdrachten en oefeningen die ouders helpen nieuwe en constructieve stappen te maken.
De kinderen presenteren aan de ouders wat zij hebben gemaakt in de kindergroep en de ouders presenteren aan de kinderen wat zij hebben geleerd in het project en wat zij hun kinderen toewensen voor de toekomst.
Aan het eind wordt geëvalueerd en kijken therapeuten, ouders en kinderen of er nog een vervolgtraject nodig is.
Tijdens deze driedaagse opleiding komt de klinische praktijk van het werken met de strijdende ouders en met de kinderen aan bod. Er wordt ingegaan op de programmaonderdelen in beide groepen, er wordt videomateriaal getoond en er wordt in de groep geoefend.
Kinderen uit de Knel is een complexe behandeling met veel mogelijkheden en valkuilen. Professionals die zelf dit programma willen gaan opzetten en uitvoeren in de eigen praktijk of instelling moeten aan een aantal basisvoorwaarden voldoen. Zij moeten systemisch geschoold zijn, ervaring hebben opgedaan met systemische therapieën en kennis en kunde hebben op het gebied van stressreacties, traumasymptomen en traumaverwerking. Bovendien moeten zij voldoende kennis van ontwikkeling van kinderen hebben en geschoold zijn in of ervaring hebben met het praten met kinderen. Bij voorkeur hebben deze gegadigden zowel ervaring in het werken met volwassenen als met kinderen en jeugd, dit is geen strikte voorwaarde. Het kunnen HBO+ of universitair geschoolden zijn.
Het werken met deze doelgroep en met complexe groepen ouders en kinderen is niet makkelijk en vraagt veel van professionals en ook van teams. Professionals met voldoende vooropleiding en een goede training en supervisie merken dat het programma effectief is en beleven plezier aan de uitvoering. Ook blijkt dat de resultaten na verloop van tijd beter worden. Dat motiveert.
Geïnteresseerden die de training willen volgen om zich te laten inspireren door onze theorie en interventies zonder het doel om Kinderen uit de Knel-therapeut te worden zijn welkom. Wanneer de opleiding wordt gevolgd met de intentie om zelf groepen te gaan geven moet rekening gehouden worden met bovengenoemde vooropleidingseisen die gesteld worden aan toekomstige Kinderen uit de Knel therapeuten.